ใครจะไปนึกนะคะว่าต้นหญ้าที่ขึ้นเรียงราย เดินเหยียบบ้าง เด็ดมาเล่นบ้าง จะมีประโยชน์ทางยาช่วยรักษาอาการเจ็บป่วยได้ ดังเช่นเจ้าหมอน้อย หรือหญ้าดอกขาว

หญ้าดอกขาว เป็นไม้ล้มลุก ใบเดี่ยวออกเรียงเวียน ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกแน่นที่ปลายกิ่ง มีสีม่วง ผลแห้ง ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด

หญ้าดอกขาว จัดเป็นวัชพืชชั้นดี ที่มีไว้ก็เหมือนมีหมออยู่ข้างกาย ดังชื่อที่ว่าหมอน้อย น่าจะหมายถึงสรรพคุณที่สามารถรักษาได้สารพัดของเจ้าหญ้าดอกขาวนี้นั่นเอง จากคำบอกเล่าของหมอยาพื้นบ้าน ตาส่วน สีมะพริก ท่านว่า เจ้าหมอน้อยนี้ดีเป็นยาแก้ไข้ที่ใกล้มือที่สุด ใช้ได้ตั้งแต่ ไข้ทับระดู ไข้หวัด ไข้มาลาเรีย นอกจากนั้นยังเป็นยาล้างปอดที่ดีจึงใช้ได้ในอาการ ไอ เจ็บคอ หอบ และสามารถใช้รักษาอาการปวดได้ ทั้งปวดท้อง โรคกระเพาะ ปวดเมื่อย ปวดข้อ ที่สำคัญคือตายืนยันว่าโรคเลือดสูง (ความดันโลหิตสูง) เยี่ยวขัด คนเป็นเบาหวาน ให้ตากหมอน้อยไว้กินประจำได้เลย ตาส่วนยังบอกว่าหมอน้อยเป็นยารักษาแผลกลาย ผ้ำ ฝีหนอง งูสวัด ที่ดีตัวหนึ่งด้วย แต่ที่สำคัญ เจ้าหญ้าดอกขาวนี้มีข้อเสียนิดหน่อย คือกินแล้วคอแห้ง อาจดีที่ช่วยลดเสมหะน้ำมูกได้ แต่จะมีผลคือทำให้ไม่อยากข้าว นั่นก็เหมาะมากกับปัจจุบันสำหรับคนที่ต้องการตัวช่วยควบคุมน้ำหนัก หญ้าดอกขาวก็เป็นอีกทางหนึ่งที่จะช่วยคุณได้นะคะ

จากความรู้พื้นบ้านมีการพัฒนาต่อมากระทั่งปัจจุบันมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับฤทธิ์ของสมุนไพร พบสารออกฤทธิ์และฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา เช่น ขับปัสสาวะ ป้องกันไม่ให้ไตถูกทำลาย ต้านแบคทีเรีย ต้านมาลาเรีย ลดไข้ แก้ปวด แก้อักเสบ คลายกล้ามเนื้อเรียบ ต้านการเกิดแผล ต้านเบาหวาน ต้านการกระจายของมะเร็ง ต้านไม่ให้รังสีแกมมาทำลายเซลล์ เป็นต้น การศึกษาทางแผนปัจจุบันนี้ได้ยืนยันความเป็นหมอน้อยของหญ้าดอกขาวต้นนี้ได้เป็นอย่างดี

นอกจากนี้ ชาวบ้านยังได้ใช้ประโยชน์ของหมอน้อยในการนำมาช่วยเลิกบุหรี่ (smoking cassation) ในประเทศไทย ได้มีการศึกษานำร่อง โดยทีมวิจัย รศ.ดร.ภก.ศุภกิจ วงศ์วิวัฒนนุกิจ ในกลุ่มคนที่ติดบุหรี่ ที่สถาบันธัญญาลักษณ์ จังหวัดปทุมธานี ภายใต้การสนับสนุนจากเครือข่ายวิชาชีพเภสัชกรรมเพื่อการควบคุมการบริโภคยาสูบ และ สสส. พบว่าสามารถช่วยลดจำนวนคนสูบบุหรี่ได้ดี และพบว่าสมุนไพรหญ้าดอกขาวในรูปแบบเคี่ยว ใช้ในลักษณะอมแล้วดื่มก่อนการสูบบุหรี่ทุกครั้ง มีฤทธิ์ที่เด่นชัดคือ หลังการอมแล้วจะทำให้รสชาติของบุหรี่เปลี่ยนไปทันทีหลังการใช้ครั้งแรกและครั้งต่อๆไป ทำให้ไม่อยากสูบบุหรี่ในที่สุดและลดจำนวนมวนบุหรี่ที่สูบต่อวันได้อย่างรวดเร็วภายใน 1-2 อาทิตย์ ไม่ว่าจะสูบหนักหรือเบามาก่อนก็ตาม

จากงานวิจัยพบว่าหากใช้ติดต่อกันนาน 2 เดือน สามารถช่วยลดอัตราการสูบบุหรี่ได้ถึง 60% และหากใช้ร่วมกับการออกกำลังกาย จะสามารถช่วยลดอัตราการสูบบุหรี่ลงถึง 62% และที่สำคัญช่วยทำให้คนเลิกบุหรี่ได้ถึง 60-70% หากใช้ร่วมกับการออกกำลังกาย ผลประโยชน์ที่ได้จากการใช้สมุนไพรหญ้าดอกขาวในรูปแบบเคี่ยว นอกเหนือจากจะทำให้เลิกบุหรี่แล้ว ยังมีสมรรถภาพทางกายที่ดีขึ้น เลือดจะมีคุณสมบัติในการต้านอนุมูลอิสระเพิ่มขึ้น ทำให้ปริมาณก๊าซคาร์บอนมอนออกไซด์ที่คั่งค้างในปอดลดลงอย่างเห็นได้ชัด และที่สำคัญมีผลข้างเคียงในการเลิกบุหรี่ เช่น กระวนกระวาย สมาธิแปรปรวนหรือหงุดหงิดน้อยมาก

ด้านสารออกฤทธิ์ พบว่าในแต่ละส่วนของหญ้าดอกขาวมีสารสำคัญที่แตกต่างกัน โดยที่โดดเด่นคือ ใบ จะมีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระโดยรวม (total antixidant capacity) ที่สูงที่สุด โดยมีสารประเภทฟีนอลิก (total phenolics) และสารกลุ่ม Catechin, Flavonoid, Isoflavone เมื่อเปรียบเทียบกับดอก และก้าน นอกจากนี้แล้วสิ่งที่สำคัญที่อาจเป็นคำตอบของสมุนไพรหญ้าดอกขาวในการช่วยเลิกบุหรี่คือ ในสารสกัดหยาบจากใบและดอกที่ได้จากการเคี่ยวมีสารสำคัญคือ นิโคติน (nicotine) ในปริมาณต่ำ ดังนั้นในกลุ่มคนที่สูบบุหรี่ที่ค่อยๆ เลิกบุหรี่ได้ โดยไม่มีอาการข้างเคียงนั้น อาจเป็นผลมาจากมีการทดแทนของสารนิโคตินในกระแสเลือดไม่ให้ขาดหายไปทันที แต่อย่างไรก็ตามการเลิกบุหรี่ที่ดีที่สุด นอกจากการใช้สมุนไพรหญ้าดอกขาวและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยหันไปออกกำลังกายแล้ว ร่วมกับความตั้งใจเพื่อตนเองหรือบุคคลที่คุณรักจะช่วยเสริมทำให้เลิกบุหรี่ได้สมบูรณ์แบบยิ่งขึ้น สำหรับในเรื่องของความปลอดภัยก็ไม่ต้องเป็นกังวลนะคะ เพราะเค้าได้มีการศึกษาความปลอดภัยแล้วพบว่าหญ้าดอกขาวเป็นสมุนไพรที่มีความปลอดภัยสูงชนิดหนึ่งเลยค่ะ หลายๆแห่งได้มีการพัฒนาทำหญ้าดอกขาวในรูปแบบชาชงให้สามารถใช้ประโยชน์กันได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ชาชงหญ้าดอกขาวถูกบรรจุอยู่ในยาจากสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2555

สำหรับวิธีการใช้ประโยชน์จากเจ้าหญ้าดอกขาว เราขอแนะนำดังนี้

ยาลดอาการอยากบุหรี่ : หญ้าดอกขาวทั้งห้า 2-3 ต้น ใส่น้ำพอท่วมยา ต้มเดือดนาน 10 นาทีแล้วกินบ่อยๆ หรือใช้ในรูปแบบของชาชงขนาด 3 กรัม วันละ 3 ครั้ง (หลังอาหารทันที)

ยารักษาแผลเบาหวาน : หญ้าดอกขาวทั้งต้นและราก 1-2 กำมือ ต้มกับน้ำ 6-8 แก้ว เมื่อยาเดือดปล่อยให้เดือดกรุ่นไปสัก 5-10 นาที ได้น้ำยาสีเหลืองแบบชา หรือจะตากแห้งต้มหรือชงกินต่างน้ำก็ได้

ยาแก้ปวดข้อเข่า ปวดหลัง : หญ้าดอกขาวต้มกิน เช่นเดียวกับแผลเบาหวาน

ยาแก้เหน็บชา แขนขาไม่มีแรง : หญ้าดอกขาวทั้ง 5 กิ่งก้านใบทองพันชั่ง ต้มกินแทนน้ำชา

ยาหลอดลมอักเสบ ลำคอมีเสมหะมาก : หญ้าดอกขาวทั้ง 5 ต้มกิน